Prawo do nieuczestniczenia w zajęciach z WF z powodu bólów menstruacyjnych

---

Debata na temat dbania o zdrowie podczas menstruacji już się w Polsce zaczęła i staje się coraz żywsza, powstają między innymi Punkty Pomocy Okresowej. Co jakiś czas powraca temat prawa do cyklicznego nieuczestniczenia w zajęciach WF z powodu bólów menstruacyjnych, których występowanie nie jest całkowicie pewne i zależy od indywidualnych uwarunkowań danej osoby, a nawet od konkretnego cyklu miesiączkowego. Czy nauczyciele i nauczycielki WF mogą nie zgadzać się na nieuczestniczenie w zajęciach z powodu bólów menstruacyjnych?

Należy wskazać, że taka sytuacja nie jest spowodowana samodzielną decyzją, a stanem zdrowia i zazwyczaj może zdarzyć się raz lub dwa na miesiąc. Nie jest to wobec tego zwolnienie długoterminowe, na co często powołują się nauczyciele i nie wymaga zwolnienia od lekarza, zgodnie z § 5 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobów oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych. (Dz.U.2015.843)

Przede wszystkim należy określić stan prawny w tej kwestii, który jest jasny. Zaczynając od prawa hierarchicznie najważniejszego – zgodnie z §. 40 Konstytucji RP, nikt nie może być poddany nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu, a, zgodnie z § 30 Konstytucji RP, każdemu człowiekowi przysługuje przyrodzona i niezbywalna godność. Dodatkowo, zgodnie z § 5 Ustawy – Prawo Oświatowe (Dz.U.2021.1082), nauczyciel ma prawny obowiązek kierowania się dobrem uczniów a także troską o ich zdrowie. Jest to również zgodne z § 6 ust. 1 Karty Nauczyciela (Dz.U.2021.1762), który wskazuje i określa obowiązek nauczycieli, jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa uczniom w czasie organizowanych zajęć lekcyjnych. Wynika z tego jasny nadzór nauczyciela nad uczniem, który rodzice przekazują szkole i nauczycielom na czas organizowanych zajęć lekcyjnych.

Konstytucja jasno określa przyrodzoną godność człowieka, którą na pewno jest prawo do postępowania zgodnie ze swoim stanem zdrowia i własnym samopoczuciem. Bóle menstruacyjne mogą stanowić poważny problem w zwykłym funkcjonowaniu. Zajęcia WF jeszcze bardziej utrudniają funkcjonowanie, wzmagają ból, a także uniemożliwiają normalne uczestniczenie w pozostałych zajęciach. Stwarza to również możliwość spowodowania uszczerbku na zdrowiu. Osoby, które są w osłabionym stanie i zmagają się z bólem, mogą łatwiej ulec różnym kontuzjom, znacznemu pogorszeniu zdrowia, różnego rodzaju zasłabnięciom lub omdleniom. Nieludzkim traktowaniem byłoby zmuszanie do uczestniczenia w zajęciach WF, w sytuacji kiedy nie jest to możliwe z powodu zdrowia i samopoczucia, a sytuacja taka mogłaby przekreślić bezpieczeństwo danej osoby oraz jej efektywne uczestniczenie w zajęciach. Jasne są również wymogi ustawowe, które nakładają na nauczycieli obowiązek dbania o stan zdrowia wszystkich uczniów i uczennic, a także dbania o ich bezpieczeństwo, tj. bezpośrednie stanowienie nadzoru i odpowiedzialność za szkody powstałe w wyniku jego niedochowania.

Należy wobec tego wskazać, iż konieczne wydaje się przyjmowanie przez nauczycieli zwolnień od rodziców lub pełnoletnich osób uczących się o nieuczestniczeniu w zajęciach. Rozwiązaniem może być ustalenie pewnego limitu, np. 1-2 zajęcia w miesiącu, co wprowadzone zostało w wielu szkołach w Polsce. Nie można natomiast pozostawać obojętnym na nagłe lub nadzwyczajne sytuacje. Rodzice osób niepełnoletnich mogą nie chcieć zwolnić ich z zajęć WF z wielu powodów. Innym przykładem może być brak czasu na napisanie zwolnienia z powodu pojawienia się bólów menstruacyjnych w czasie zajęć lekcyjnych, co jest oczywiście naturalne, bo bóle te nie pojawiają się w ściśle określonych godzinach. Nauczyciele i nauczycielki muszą brać pod uwagę indywidualną sytuację i reagować na zgłoszenia o niemożności uczestniczenia w zajęciach. Nie powinny być również wyciągane z tego tytułu jakiekolwiek konsekwencje, jako że stan zdrowia i samopoczucia nie może być przyczyną do stanowienia ujemnych konsekwencji z przedmiotu.

Oczywiście – uspokajając pewne grono osób – nauczyciele i nauczycielki powinni sytuację monitorować, a jeśli powtarza się ona kilkanaście razy w ciągu miesiąca, to zdecydowanie coś jest nie tak.

Pod adresami twojeprawa@variaposnania.pl i tvoiprava@variaposnania.pl udzielamy interwencyjnego wsparcia prawnego i rozwiewamy wątpliwości dotyczące prawnych aspektów w szkole. W razie potrzeby napiszemy do szkoły pismo o działaniach lub obowiązkach placówki w tym zakresie. Możemy także interweniować na poziomie organu prowadzącego. Oczywiście przyjmujemy także zgłoszenia anonimowe.