Matury Próbne – czy istnieje obowiązek płatności po stronie osób uczniowskich?

---

Przed jakimikolwiek rozważaniami należy rozpatrzeć stan prawny.

Zgodnie z art. 70 ust. 2 Konstytucji RP oraz art. 14 ust. 1 pkt 1 Ustawy – Prawo Oświatowe (Dz.U.2021.1082), nauczanie w szkołach publicznych jest bezpłatne. Przepisy te nie są rozumiane bezwzględnie i kategorycznie – zgodnie z doktryną przyjęło się, że po stronie osób uczących się i ich rodziców stoi obowiązek zakupu rzeczy niezbędnych do nauki w szkole. Możemy tutaj wymienić podstawowe przybory, takie jak długopis, ołówek lub zeszyt. Są to również podręczniki, choć w ich przypadku jest wiele innych rozwiązań. Istnieje również wiele programów pomocy społecznej dla ubogich, stworzonych po to, by żadne dziecko nie było wykluczone i miało rzeczywiście równe szanse w trakcie kształcenia szkolnego. Dodatkowo, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt. 5 u.p.o to organ prowadzący szkołę wyposaża ją w pomoce dydaktyczne i sprzęt niezbędny do pełnej realizacji programów nauczania. Wynika z tego prosta konkluzja, iż przykładowo zbieranie pieniędzy „na papier” lub „na ksero” jest bezprawne, jako że zapewnienie takich materiałów jest zadaniem organu prowadzącego oraz szkoły.

Matury próbne nie są obowiązkowe. Osoba ucząca się nie musi do nich podchodzić, aby podejść do matury prawdziwej. Przepisy prawa wymagają od osób uczących się jedynie ukończenia szkoły ponadpodstawowej. Nie jest to również rzecz konieczna z perspektywy zajęć i realizacji podstawy programowej. Arkusze maturalne można wykonywać na zwykłych lekcjach, między innymi przy pomocy sprzętów multimedialnych, bez zbędnego stresu i patosu. Należy również zaznaczyć, że od osoby uczącej się nie można wymagać zakupu czegokolwiek, co nie jest rzeczą podstawową i konieczną do nauczania w szkole. Szkoły publiczne działają na zasadzie bezpłatności, a osoby uczące się i/lub ich rodzice mogą nie mieć środków na pokrycie kosztów matur próbnych, które potrafią sięgać rzędu kilkudziesięciu złotych, jak dowiadujemy się z anonimowych zgłoszeń.

Jeśli szkoła chce organizować matury próbne, powinna sama zakupić wszelkie potrzebne materiały – gotowe matury próbne lub papier potrzebny do ich wydrukowania. Pewnym jest natomiast, że osoby uczącej się nie można zmusić do zapłaty, nie można tej zapłaty również od niego wymagać. Sprzecznym z przepisami byłoby również wyciąganie konsekwencji w związku z brakiem zapłaty lub niedopuszczenie do napisania próbnych matur bez uiszczenia opłaty, jako że przeprowadzenie matur próbnych jest wyłącznie wolą szkoły.

Musimy pamiętać, że szkoła – zgodnie z art. 7 Konstytucji RP – działa w granicach i na podstawie powszechnie obowiązującego prawa. To ogranicza szkołę w działaniach, zakazuje domniemywania kompetencji, a także samowolnego rozszerzania swoich praw. Należy również wskazać, że nawet zwykłe matury, odbywające się w maju, są dla uczniów darmowe – a są one ściśle określone prawnie. Bezzasadnym jest więc wymaganie uiszczania opłaty za próbne matury, które nie są nawet formalnie określone w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.

Wobec powyższego – szkoły nie mogą wymagać jakichkolwiek opłat za przeprowadzenie próbnych matur. Jeśli je organizują, powinny to robić ze środków własnych, przy udziale organu prowadzącego szkołę.

W przypadku, gdyby wasza szkoła wymagała uiszczania opłat za próbne matury, zgłoście się do nas na twojeprawa@variaposnania.pl oraz na tvoiprava@variaposnania.pl. Gwarantujemy anonimowość oraz interwencję w Waszych sprawach.

Wystosujemy pismo do Kuratorium Oświaty i organu prowadzącego placówkę, aby praktyka ta została odgórnie ukrócona. Będziemy informować o postępach w sprawie.