FAQ prawne

Zgodnie z art. 99 ust. 3 oraz art. 100 Ustawy — prawo oświatowe, szkoła może regulować jedynie zasady ubioru. Kolor włosów, makijaż, tatuaże, czy piercing, a także wszystkie inne elementy wyglądu nie są elementami ubioru, a wyglądu, więc statut szkoły nie ma możliwości ustalania norm wyglądu osób uczących się. Nadto, zasady ubioru powinny być uargumentowane oraz usprawiedliwione pewnymi faktami, tak aby nie naruszać konstytucyjnej wolności człowieka. Względy np. bezpieczeństwa będą stanowić uzasadniony powód ograniczenia ubioru oraz wprowadzania pewnych regulacji, natomiast regulacje, które nie mają uzasadnienia, nie powinny być wprowadzane przez szkołę.

W związku z powyższym szkoła nie ma prawa do tego, aby ukarać cię jakąkolwiek karą statutową za elementy Twojego wyglądu, ani ustanawiać nieuzasadnionych ograniczeń w ubiorze.

Dyrektor placówki w uzgodnieniu z radą rodziców i po zasięgnięciu opinii rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego może ustalić obowiązek noszenia przez uczniów jednolitego stroju. Warto zaznaczyć, że brak zasięgnięcia opinii oraz uzgodnienia, z którymkolwiek z tym ww. organów szkoły powoduje, iż wprowadzony na terenie szkoły strój jednolity został wprowadzony niezgodnie z obowiązującymi przepisami, na co wskazuje art. 100 ust. 1 Ustawy – Prawo Oświatowe.

Gdy jednak nie zdecyduje się na taki krok, to musi ustalić jasne zasady dotyczące ubioru. Ważne jest to, iż statut powinien zawierać zasady ogólne, wynikające z kultury społecznej.

Niedopuszczalne jest stosowanie podwójnych standardów lub dyskryminujących ograniczeń wobec osób uczących się. Zasady określone w statucie nie powinny także utrwalać stereotypów społecznych np. dotyczących „prowokacyjnego” ubrania.

Przepisy te powinny być również jednoznaczne oraz nie powinny zawierać wyrażeń nieostrych – takich jak np. “schludny”. Przepisy powinny być skonstruowane tak, aby jednoznacznie dało się ocenić sytuację danej osoby uczącej się, nie pozostawiając decyzji do subiektywnej oceny gronu pedagogicznemu lub osobom zarządzającym szkołą.

Szkoła, tworząc statut, ma obowiązek również brać pod uwagę prawa osób uczących się, dotyczące swobody wyrażania poglądów oraz własnej tożsamości. Wiele osób realizuje to prawo poprzez ubiór, zgodnie z przysługującą im wolnością, nadaną przez przepisy konstytucyjne, m.in. poprzez art. 30 oraz art. 48 Konstytucji RP, a wszelkie ograniczenia tychże wolności mogą być wprowadzane jedynie drogą ustawową, zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP. Warto także podkreślić, że zapewnia to także Konwencja o prawach dziecka w art. 13. Natomiast w prawie oświatowym sformułowano wprost, że oświata ma kierować się wskazaniami zawartymi w tej Konwencji.

Dopóki dla niektórych „nietypowy” ubiór nie narusza w jakichkolwiek sposób przepisów prawa powszechnie obowiązującego, np. w zakresie bezpieczeństwa osób uczących się, porządku publicznego czy obyczajności, to jego noszenie nie powinno być komentowane, oceniane ani karane przez grono pedagogiczne.

Regulacje dotyczące wyboru powinny być przede wszystkim uzasadnione prawnie – czy to w zakresie bezpieczeństwa innych osób uczących się, czy np. nieobyczajnego ubioru.

Zgodnie z ustawą o opiece zdrowotnej nad osobami uczącymi się, rodzice mają prawo do wykonywania bilansu. Lekarz na prośbę rodzica ma obowiązek wykonać takie badanie, które jest zupełnie bezpłatne.

Bilans jest zalecany przez lekarzy i Ministerstwo Zdrowia, jednakże nie jest obowiązkowym badaniem. Przystąpienie do niego jest prawem, a nie obowiązkiem osoby uczącej się.

W sytuacji, gdy szkoła nie chce wydać wam świadectwa ze względu na brak wcześniejszego przedłożenia bilansu, popełnia czyn zabroniony z art. 276 kodeksu karnego. W takiej sytuacji należy zgłosić fakt policji.

Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 4 ustawy – Prawo oświatowe, w statucie szkoły określa się obowiązki osób uczących się, z uwzględnieniem obowiązków w zakresie przestrzegania warunków wnoszenia i korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych na terenie szkoły.

Oznacza to, że statut szkoły powinien określać zasady wnoszenia i korzystania tych urządzeń. Osoby uczące się mogą przynosić i korzystać z tych urządzeń, jednakże muszą przestrzegać przy tym określonych przez szkołę reguł.

Statut szkoły może zabraniać korzystania z telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych w trakcie trwania zajęć. Zakaz używania telefonu na lekcji bez zgody nauczyciela nie uprawnia jednak grona pedagogicznego do odbierania telefonów, gdy osoby uczące się nie przestrzegają tego zakazu.

Konfiskata telefonu przez osobę uczącą można uznać za naruszenie prawa własności. Zgodnie z art. 64 ust 3 Konstytucji Rzeczypospolitej własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Żadna ustawa nie daje pracownikom szkoły upoważnienia do zatrzymywania własności osoby uczącej się. Statut nie może zatem uprawniać grona pedagogicznego do rekwirowania telefonów. Należy także dodać, że gdyby doszło do takiej bezprawnej sytuacji, to szkoła ponosi dodatkowo także odpowiedzialność za sprzęt. Odpowie więc np. za jego uszkodzenie czy kradzież.

Grono pedagogiczne może nakładać na osoby uczące się kary za korzystanie z telefonów komórkowych bez zgody w czasie trwania zajęć lekcyjnych, nie ma jednak prawa do skonfiskowania telefonu stanowiącego własność waszą lub waszych rodziców/opiekunów prawnych.

Należy jednocześnie wskazać, iż szkoła nie ma prawa do ograniczania korzystania z telefonów komórkowych podczas przerw międzylekcyjnych – jest to czas wolny osób uczących się, który mogą one spożytkować w dowolny i wybrany przez siebie sposób.

Całkowity zakaz korzystania z telefonów komórkowych na terenie szkoły byłby nadmiernym ograniczeniem konstytucyjnej wolności oraz przepisów prawa oświatowego. Osoby uczące się mogą znajdować się w sytuacjach, w których wykorzystanie telefonu komórkowego będzie konieczne, np. w celu skontaktowania się z bliskimi w sytuacjach ważnych oraz pilnych lub. monitorowania pewnych elementów i funkcji związanych ze swoim zdrowiem, w związku z chorobą lub inną przypadłością zdrowotną.

Zgodnie z art. 99 ust. 1 pkt 2 ustawy Prawo oświatowe statut musi zawierać przepisy określające obowiązki osoby uczącej się w zakresie usprawiedliwiania nieobecności, w szczególności formy usprawiedliwiania nieobecności przez osoby pełnoletnie. Wynika z tego, iż statut szkoły musi określać zasady usprawiedliwiania nieobecności, w określonym terminie i formie przez osoby pełnoletnie. Statuty nie mogą wprowadzać zapisów ograniczających ustawowe uprawnienia pełnoletniego ucznia.

Zgodnie z art. 10 i 11 Kodeksu Cywilnego osoby pełnoletnie posiadają pełną zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, iż samodzielnie podpisują umowy, nabywają oraz zbywają swoje prawa i obowiązki, samodzielnie składają wszelkie oświadczenia woli. Dotyczy to również usprawiedliwiania nieobecności, tak jak dotyczy wszelkich innych

Ponadto, rodzice/opiekunowie prawni osoby pełnoletniej nie mają prawa dokonywać usprawiedliwień w imieniu swoich dzieci. Zgodnie z art. 92 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego – dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską. Oznacza to, że osoby pełnoletnie nie znajdują się pod władzą rodzicielską, co oznacza, że rodzice nie mają prawa dokonywać w ich imieniu jakichkolwiek czynności, ani ich reprezentować bez stosownego pełnomocnictwa.

W związku z powyższym osoby pełnoletnie mają pełne prawo do samodzielnego usprawiedliwiania swoich nieobecności, a zasady wnoszenia usprawiedliwień przez osoby pełnoletnie nie powinny być bardziej rygorystyczne, aniżeli przepisy dotyczące osób niepełnoletnich. Jedynym czynnikiem, który zmienia się w tym wypadku to fakt, iż – w przypadku osób niepełnoletnich usprawiedliwienia wnoszą rodzice/opiekunowie prawni, a osoby pełnoletnie robią to same.

Zgodnie z art. 44b ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie oświaty, ocenianiu podlegają osiągnięcia edukacyjne osób uczących się, tj. ocenianiu podlega spełnianie wymagań edukacyjnych, przekazanych osobom uczącym się na początku każdego roku szkolnego. Wymagania te natomiast określone są na podstawie podstawy programowej oraz przyjętego w danej szkole programu nauczania.

Ustawa nie przewiduje sytuacji, w której osoba ucząca się musi uzyskać określoną liczbę ocen w celu klasyfkacji oraz uzyskania oceny pozytywnej, która pozwoli na uzyskanie promocji do następnej klasy lub ukończenie szkoły.

Musimy założyć, iż możliwa jest sytuacja, w której osoba ucząca się udowodni spełnienie wymagań edukacyjnych, tj. wiedzę i umiejętności na poziomie wystarczającym do uzyskania oceny pozytywnej oraz klasyfikacji, bez posiadania określonej liczby ocen.

Z doświadczenia należy wskazać, iż najczęściej statuty szkół – niezgodnie z prawem – wymagają uzyskania co najmniej trzech ocen, w celu umożliwienia klasyfikacji oraz uzyskania oceny pozytywnej. Natomiast w przypadku uzyskania np. dwóch ocen, nawet w przypadku spełnienia wymagań edukacyjnych na wystarczającym poziomie, osoba ucząca się nie uzyska klasyfikacji.

Szkoła nie może wymagać, aby osoba ucząca się uzyskała określoną liczbę ocen w celu uzyskania klasyfikacji – wszystko zależy od spełnienia wymagań edukacyjnych na poziomie odpowiadającym przepisom statutowym co do progów uzyskania poszczególnych ocen końcoworocznych.

Często dochodzi do sytuacji, w której grono pedagogiczne próbuje nakłonić osoby uczące się, aby zrezygnowały z pisania matury z danych przedmiotów na poziomie rozszerzonym lub zupełnie odwieść je od podchodzenia do matury. Dzieje się to zazwyczaj po to, aby szkoła uzyskała jak najlepsze wyniki matur, a tym samym zajęła oczekiwane miejsce w rankingach szkół.

Taka praktyka jest zupełnie niezgodna z prawem. Nie ma w prawie oświatowym takiej instytucji jak “niedopuszczenie” osoby uczącej się do matury.

Zgodnie z art. 3 pkt 21c ustawy o systemie oświaty, egzamin maturalny jest egzaminem przeprowadzanym dla absolwentów posiadających wykształcenie średnie lub wykształcenie średnie branżowe. Żeby móc zdobyć takie wykształcenie, trzeba ukończyć właściwą szkołę. W tym celu osoba ucząca się musi uzyskać pozytywną klasyfikację ze wszystkich przedmiotów w ostatniej klasie szkoły średniej.

Zgodnie z art. 44b grono pedagogiczne na początku każdego roku szkolnego przedstawia wymagania edukacyjne niezbędne do otrzymania pozytywnej oceny końcoworocznej. Nie może więc dojść do sytuacji, w której kryteria oceniania są nieustannie zmieniane i manipulowane.

Grono pedagogiczne nie może nakłaniać osoby uczącej się do tego, aby ta nie pisała matury, w zamian za wystawienie oceny pozytywnej na koniec szkoły – jest to zupełnie bezprawne. Osoba, która spełnia kryteria otrzymania oceny pozytywnej, ma pełne prawo, by napisać maturę z wybranych przedmiotów, bez względu na poziom wiedzy.

Żadne przepisy nie nadają uprawnień gronu pedagogicznemu do przeszukania telefonu/plecaka i innych własności osoby uczącej się. Zgodnie z art. 220 kodeksu postępowania karnego, przeszukania może dokonać jedynie prokurator oraz Policja albo inne organy, w wypadkach wskazanych w ustawie.

W przypadku podejrzenia posiadania nielegalnych substancji w plecaku lub nieodpowiednich treści w telefonie, grono pedagogiczne może poprosić osobę uczącą się o dobrowolne pokazanie zawartości – natomiast osoba ucząca się ma pełne prawo do odmowy przekazania jakiejkolwiek zawartości, o ile znajduje się w ich posiadaniu.

Tak, szkoła może wprowadzić taką zasadę, jednakże odłożenie telefonu na początku lekcji do wcześniej przygotowanego koszyka przez grono pedagogiczne oraz wymóg odkładania telefonu należy traktować jako umowę przechowania z art. 835 kodeksu cywilnego – przechowawca (szkoła, grono pedagogiczne) zobowiązani są do przechowania oraz oddania rzeczy w stanie niepogorszonym.

Należy również wskazać, iż grono pedagogiczne nie może zabrać telefonu osoby uczącej się wbrew jego woli, siłą czy przymusem, jednakże za nieoddanie telefonu do koszyka przez osobę uczącą się grono pedagogiczne może nałożyć na osobę uczącą się kary statutowe.

Ponadto, obowiązek odkładania telefonów do koszyków powinien być określony przepisami statutowymi, zgodnie z art. 99 ust. 4 u.p.o.

Osoby niepełnoletnie, które znajdują się na terenie szkoły, pozostają pod pełną opieką grona pedagogicznego. Wynika to z faktu, iż osoby te, zgodnie z art. 92 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, znajdują się pod władzą rodzicielską – rodzice pełnią nad nimi opiekę i ponoszą odpowiedzialność. W trakcie zajęć lekcyjnych opieka oraz nadzór są czasowo przekazywane przez rodziców/opiekunów prawnych na grono pedagogiczne.

Obowiązek opieki oraz zapewnienia bezpieczeństwa w stosunku do wszystkich osób uczących się w szkole wynika również z art. 6 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela.

W związku z powyższym osoby niepełnoletnie opuszczające teren szkoły w czasie przerwy muszą liczyć się z ewentualnymi karami statutowymi.

W przypadku osób pełnoletnich, posiadających pełną zdolność do czynności prawnych, sprawa wygląda nieco inaczej – z tego względu, iż nie znajdują się we władzy rodzicielskiej oraz odpowiadają same za siebie, mogą opuścić teren szkoły samodzielnie i na własne ryzyko. Musimy pamiętać, że dyżurujące grono pedagogiczne ma za zadanie dbać o bezpieczeństwo reszty osób uczących się, nie poniesie więc odpowiedzialności za samodzielne i mimowolne opuszczenie terenu szkoły przez osoby pełnoletnie, pomimo obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i opieki.

Oczywiście musimy od tego odróżnić sytuację, w której niepełnoletnia osoba zwalnia się z części zajęć lekcyjnych, a w jej wyniku opuszcza teren szkoły samodzielnie – ma do tego pełne prawo, jako że prawo do samodzielnego poruszania się po drogach mają osoby, które ukończyły 7 rok życia – zgodnie z art. 43 Ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz art. 89 Kodeksu Wykroczeń.

Zgodnie z art. 44f ust. 9 ustawy o systemie oświaty, ocena zachowania nie ma wpływu na ocenę klasyfikacyjną z zajęć edukacyjnych oraz promocję do klasy programowo wyższej lub ukończenie szkoły.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, niepełnoletnie osoby uczące się zapisywane są na zajęcia religii/etyki poprzez wyrażenie chęci uczestniczenia w takich zajęciach przez swoich rodziców/opiekunów prawnych. Nauka któregokolwiek z tych przedmiotów nie może być organizowana mimowolnie, a jedynie po wyrażeniu chęci przez rodziców/opiekunów prawnych osób uczących się lub pełnoletnich osób uczących się.

Osoby pełnoletnie samodzielnie decydują o wyrażeniu chęci uczestniczenia w zajęciach religii lub etyki.

Zgodnie z § 2 wskazanego w pyt. 12 rozporządzenia religię oraz etykę organizuje się w szkole dla grupy nie mniejszej niż 7 osób uczących się. Dla mniejszej liczby osób uczących się tworzy się grupy międzyklasowe lub międzyoddziałowe.

Zgodnie § 18 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych: Uczniowi, który uczęszczał na dodatkowe zajęcia edukacyjne, religię lub etykę, do średniej ocen, o której mowa w ust. 1, wlicza się także roczne oceny klasyfikacyjne uzyskane z tych zajęć – zatem ocenę z religii lub etyki wlicza się do średniej ocen.

Natomiast zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach – Ocena z religii (etyki) nie ma wpływu na promowanie ucznia do następnej klasy.

Zgodnie z § 1 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych – Życzenie, o którym mowa w ust. 1 [życzenie uczestnictwa w zajęciach], jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Oświadczenie nie musi być ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione.

W związku z powyższym – życzenie uczestnictwa w zajęciach religii lub etyki składa się poprzez oświadczenie. Analogicznie – jeśli chcemy wypisać się z zajęć religii lub etyki, robimy to poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia.

Kwestię rekolekcji w kontekście osób uczących się określa przytaczane wielokrotnie wcześniej Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach. Zgodnie z § 10 ust. 1 rozporządzenia osoby uczące się, które uczęszczają na naukę religii, mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych. Nadto, zgodnie z dalszą treścią przepisu, szkoły nie są zwolnione z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej w czasie trwania rekolekcji wielkopostnych.

Dodać należy, iż podstawowym zadaniem szkoły jest realizacja podstawy programowej w ramach obowiązkowych zajęć lekcyjnych.

Z powyższych przepisów, w połączeniu z wolnością sumienia i religii, a także charakterem szkoły, wychodzą bardzo proste, ale zarazem szalenie istotne – i nierespektowane przez polskie szkoły – wnioski. Przede wszystkim – szkoła nie organizuje rekolekcji i nie powinna tego robić. Rekolekcje to wydarzenie religijne, które nie jest w zakresie kompetencji i obowiązków szkoły. Wynika to wprost z przepisu, który mówi, że osoby uczące się mają jedynie prawo do zwolnienia w celu odbycia rekolekcji wielkopostnych.

Jest to prawo o charakterze religijnym zagwarantowane dla wierzących uczniów i uczennic. Szkoła powinna realizować podstawę programową, a wszelkie wydarzenia, które organizuje, powinny być zgodne z celami, które powinna spełniać. Cele systemu oświaty możemy natomiast poznać, czytając art. 1 Ustawy – Prawo Oświatowe (Dz.U.2021.1082). Tam natomiast nie znajdziemy przepisów, z których jakkolwiek moglibyśmy wnioskować o możliwości organizacji takich wydarzeń o charakterze religijnym – rekolekcji lub jakichkolwiek innych.

Natomiast w ustawie o gwarancjach wolności sumienia (Dz.U.2023.265) i wyznania znajdziemy przepisy, z których wynika, że angażowanie się szkoły w organizację rekolekcji narusza zasadę świeckości państwa wyrażoną w art. 10 ust. 1: Rzeczpospolita Polska jest państwem świeckim, neutralnym w sprawach religii i przekonań oraz art. 9 ust. 1 pkt 1: Gwarancjami wolności sumienia i wyznania w stosunkach państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi są: 1) oddzielenie kościołów i innych związków wyznaniowych od państwa.

Podsumowując – szkoła jedynie zwalnia z obowiązkowych zajęć lekcyjnych osoby uczące się, których wiara zobowiązuje do partycypacji w rekolekcjach wielkopostnych.

Wobec powyższego, szkoły zwalniają osoby uczące się i respektują ich prawo do praktykowania w wydarzeniach religijnych, ale ich nie organizują. Zadania i cele szkoły są zgoła inne. Szkoła musi również zagwarantować równość i tolerancję wobec wszystkich osób uczących się, przy czym nie wszystkie osoby uczące się to praktykujący katolicy.

Zgodnie z § 7 ust. 1 wskazanego wcześniej rozporządzenia o warunkach oraz sposobie organizacji religii w szkołach – Nauczyciel religii wchodzi w skład rady pedagogicznej szkoły, nie przyjmuje jednak obowiązków wychowawcy klasy.

Osoba ucząca religii ma prawo występować w roli osoby, która prowadzi zastępstwo w ramach zajęć przedmiotowych w sytuacji, w której niemożliwym jest zastąpienie nieobecnej osoby uczącej inną osobą nauczającą tego samego przedmiotu. Wynika to z obowiązku szkoły do realizacji podstawy programowej, co jest również jej podstawowym założeniem oraz celem, zgodnie z Ustawą – Prawo Oświatowe oraz samym charakterem szkoły.

Osoba ucząca religii nie może jednak podczas zastępstwa prowadzić zajęć z religii – ze względu na możliwość, iż część osób uczących znajdujących się na zastępstwie z zajęć przedmiotowych może nie uczęszczać na zajęcia religii. Byłoby to bowiem naruszeniem konstytucyjnej wolności sumienia oraz religii oraz pośrednim zmuszaniem osób uczących się do uczestniczenia w zajęciach religii, pomimo niewyrażenia życzenia przez ich rodziców/opiekunów prawnych albo przez nich samych.

Przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie wymagają sporządzania notatek przez osoby uczące się. Co więcej, zgodnie z art. 44b ust. 3 u.s.o. osobę uczącą się ocenia się za posiadaną przez nią wiedzę oraz umiejętności, nie natomiast za informacje zapisane w zeszycie czy na kartce.

Co do zasady grono pedagogiczne nie powinno wam nakazywać sporządzania notatek lub oceniać ich posiadania. Istotnym jest to, abyście wiedzieli co dzieje się na lekcji, a także przyswajali materię przedmiotu. Każdy człowiek w inny sposób przyswaja materiał – niektórzy wolą słuchać osobę, która ich uczy, inni nadto lubią notować. Są to jednak indywidualne predyspozycje, a żadne z nich nie są lepsze ani gorsze od siebie.

Tajemnicze “co do zasady” oznacza, iż są sytuacje, w których wasze notatki mogą być oceniane. Jest to sytuacja, w której grono pedagogiczne zadało wam – w ramach pracy na lekcji lub w ramach zadania domowego – sporządzenie samodzielnej notatki z danego tematu, który mieści się w materii przedmiotowej. Istotnym jest natomiast fakt, iż sporządzenie takiej notatki powinno mieć charakter twórczy, powinno uczyć osoby uczące się analizowania informacji, wyboru informacji istotnych, parafrazowania treści. Dokładne przepisywanie tekstu np. z książki nie ma żadnego celu, ani sensu, jako że osoba ucząca się może przyswoić informacje z tekstu źródłowego, np. podręcznika.

Jeśli chodzi o zeszyt, w tym wypadku przepisy prawa powszechnie obowiązującego również nie wskazują, czy osoba ucząca się musi go posiadać. Jednak, w związku z powyższymi kwestiami dotyczącymi sporządzaniem notatek należy wskazać, iż nie ma obowiązku posiadania zeszytu, skoro nie ma obowiązku sporządzania notatek. Osoba ucząca się może mieć równocześnie kilka zeszytów do poszczególnych przedmiotów, jeden zeszyt do wszystkich przedmiotów lub nie mieć zeszytu wcale – jesli jest to np. osoba, która najlepiej przyswaja informacje poprzez aktywne słuchanie.

Zgodnie z art. 84 ust. 6 u.p.o – W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł. Zasady wydatkowania funduszy rady rodziców określa regulamin, o którym mowa w art. 83 ust. 4.

W związku z powyższym osoby uczące się oraz ich rodzice/opiekunowie prawni nie są zobligowani do uiszczania składek na funkcjonowanie rady rodziców, jako że zgodnie z ustawą składki te są dobrowolne, w tym należy wziąć również pod uwagę konstytucyjną zasadę bezpłatności szkoły (art. 70 ust. 2 Konstytucji RP).

[…] musimy dojść do wniosku, że od osób uczących się nie można wymagać opłat za ksero, nawet na zasadzie dobrowolnych wpłat.

W celu uzyskania szczegółowych informacji zapraszamy do lektury jednego z naszych artykułów – “Czy szkoła ma prawo pobierać opłaty za ksero?“ – znajdziecie go pod poniższym linkiem!

https://variaposnania.pl/post/czy-szkola-ma-prawo-pobierac-oplaty-za-ksero/

Zapraszamy was do lektury artykułu szeroko opisującego niniejszą kwestię – https://variaposnania.pl/post/teczowy-piatek/.

Przede wszystkim należy wskazać, iż grono pedagogiczne ma obowiązek dbania o bezpieczeństwo osób uczących się, zgodnie z obowiązkami wynikającymi z art. 6 Karty Nauczyciela. Osoba ucząca się, która spóźni się na zajęcia, np. 20 minut i otrzyma nieobecność, de facto jest obecna na zajęciach lekcyjnych. Nadto, w sytuacji jeśli osobie tej cokolwiek się stanie podczas trwania zajęcć lekcyjnych lub poza nimi (gdy np. nie zostanie wpuszczona do klasy przez osobę uczącą) dochodzimy do kuriozalnej sytuacji, w której osoba nieobecna doznała jakiejkolwiek szkody podczas obecności w szkole.

Grono pedagogiczne powinno traktować spóźnienia jako obecność, z adnotacją spóźnienia (z określeniem czasu, w którym osoba ucząca spóźniła się na zajęcia). Należy również brać pod uwagę – w przypadku ewentualnych kar statutowych za spóźnienie – powód oraz charakter spóźnienia. Sytuacje życiowe pokazują, iż spóźnienie może być usprawiedliwione i niecelowe, a spowodowane wypadkiem na drodze, usterką samochodu lub pojazdu komunikacji miejskiej lub innymi sytuacjami, które powodują, iż osoba ucząca się nie powinna otrzymywać kar statutowych za spóźnienie.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 Ustawy z dnia 9 listopada 1955 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz art. 15 ust. 1 pkt 2 Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi sprzedaż wyrobów tytoniowych oraz napojów alkoholowych osobom poniżej 18 roku życia jest zakazana.

Nadto, spożywanie alkoholu lub palenie wyrobów tytoniowych przez osoby niepełnoletnie może poskutkować postępowaniem oraz działaniami wskazanymi w Ustawie z dnia 9 czerwca 2022 roku o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, w tym m.in. środkami wychowawczymi wskazanymi w art. 7 ustawy.

Osoby niepełnoletnie mają zakaz spożywania napojów alkoholowych oraz korzystania z wyrobów tytoniowych, a osoby pracujące w szkole, w tym grono pedagogiczne, które zauważy, iż osoba niepełnoletnia spożywa alkohol lub wyroby tytoniowe powinna zgłosić to rodzicom/opiekunom prawnym małoletniego, policji lub sądowi rodzinnemu.

Inaczej sprawa wygląda w stosunku do pełnoletnich osób uczących się, które zgodnie z przepisami prawa mają prawo do spożywania napojów alkoholowych oraz korzystania z wyrobów tytoniowych. Korzystanie z tychże środków jest oczywiście zakazane na terenie szkoły, zgodnie z wewnętrznymi regulacjami szkoły (pozwolenie na korzystanie z takich środków na terenie szkoły mogłoby być zakwalifikowane jako demoralizowanie małoletnich osób uczących się w szkole).

Nie ma podstaw do tego, aby w jakikolwiek sposób ukarać pełnoletnie i niepełnoletnie osoby uczące się, które poza terenem szkoły lub poza godzinami zajęć przedmiotowych spożywają napoje alkoholowe lub wyroby tytoniowe. W przypadku pełnoletnich osób uczących się wynika to z faktu, iż osoby te spożywają te środki w sposób pełni legalny. Natomiast w stosunku do osób niepełnoletnich wynika to z faktu, iż nie pozostaje to w jakimkolwiek związku ze szkołą, w związku z czym brak podstaw, aby osoby te oceniać za zachowanie się w szkole – tak jak nie oceniamy osób uczących się za zachowanie w domu.

Nie. Zgodnie z art. 44b ust. 3 u.s.o osoba ucząca się jest oceniana za spełnienie wymagań edukacyjnych określonych na podstawie podstawy programowej oraz programie nauczania. Przepisy ustawowe nie określają, iż osobę uczącą ocenia się również na podstawie osiągnięć konkursowych, dlatego też nie może być to warunek konieczny do uzyskania określonej oceny.

Osoba ucząca się, która spełni wymagania edukacyjne na odpowiednim poziomie, zgodnie z progami oraz wskazaniami statutowymi, powinna otrzymać ocenę celującą (lub jakąkolwiek inną).

Osiągnięcia konkursowe mogą być oceniane i mogą stanowić przesłankę do uzyskania wyższej oceny z przedmiotu, nie mogą być jednak warunkiem koniecznym do uzyskania danej oceny – tak, że zarówno osoby, które nie uzyskały jakichkolwiek osiągnięć konkursowych, ale spełniły na odpowiednim poziomie wymagania edukacyjne, powinny móc otrzymać ocenę celującą.

Konkursy to jedynie dodatkowa działalność osób uczących się, która nie wchodzi w zakres obowiązków osoby uczącej się. Osoby uczące się mogą w czasie wolnym specjalizować się w innych materiach, które nie obejmują swoim zakresem materii konkursowej, a jednocześnie spełniać wymagania edukacyjne w zakresie wystarczającym do uzyskania oceny najwyższej.

Statut szkoły jest informacją publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej. Powinien być on udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej prowadzonym przez szkołę, m.in. na podstawie art. 6 ust 1 pkt 2 lit. b w zw. z art. 4 ust. 1 ww. wskazanej ustawy.

Statut szkoły obowiązuje jedynie wewnątrz oraz w ramach samej szkoły, jest aktem wewnętrznym jednostki organizacyjnej wyodrębnionej w swojej samorządności, stanowi jednocześnie fragment organizacji państwa – jako że szkoła realizuje zadania publiczne oraz działa w zakresie spełniania funkcji państwa. Akty takie określa się jednocześnie jako “akty prawa zakładowego” i zalicza się je do tzw. aktów organizacji.

Jednocześnie, jak wskazuje I. Kamińska i M. Rozbicka-Ostrowska w komentarzu do Ustawy o dostępie do informacji publicznej (wyd. III, Warszawa 2016) – Akty prawa zakładowego mają charakter wewnętrznie obowiązujący i powinny być udostępniane w Biuletynie Informacji Publicznej danego zakładu, a jeśli nie zostały tam udostępnione, podlegają udostępnieniu na wniosek zainteresowanego (art. 10 ustawy). Słowo – “powinno” należy rozumieć jedynie potocznie, a nie jako brak obowiązku do udostępnienia informacji publicznej, jaką jest statut szkoły. Wskazuje na to m.in. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 31 stycznia 2012 roku (sygn. akt I OSK 1106/11). W wyroku NSA wskazał, iż Przyjęcie, że użyte w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury słowo “powinny” nie oznacza obowiązku, lecz stanowi wyłącznie zalecenie, pozostaje w sprzeczności z par.1 ust. 1 tego rozporządzenia. Przepis ten mówi bowiem o tym, że”rozporządzenie określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy”, nie zawiera więc zaleceń, lecz wskazuje obowiązki spoczywające na pracodawcy oraz osobach wykonujących określone w rozporządzeniu prace. Analogicznie sytuacja wygląda w zakresie ustawy u.d.i.p., która nie zawiera zaleceń, a jasne wymagania w zakresie udostępniania informacji publicznych.

W związku z powyższym, statut szkoły powinien być udostępniony w BIPie szkoły. Udostępnienie go na stronie internetowej szkoły jest opcją dodatkową i może być również ogromnym ułatwieniem dla osób zainteresowanych, jednakże w związku z brakiem konieczności posiadania strony internetowej przez szkoły, nie sposób wymagać posiadania statutu na stronie internetowej. Tymczasem BIP jest stroną, którą szkoła jest obowiązana posiadać, a statut musi być w nim udostępniony.

W przypadku, gdy szkoła narusza obowiązek zamieszczenia statutu, , każda osoba ma prawo, w ramach dostępu do informacji publicznej, wnosić o jego udostępnienie.

Zgodnie z art. 85 ust. 3 u.p.o, regulamin samorządu uczniowskiego tworzony oraz uchwalany jest przez ogół osób uczących się w danej szkole w głosowaniu tajnym, równym i powszechnym. Nadto, art. 85 ust. 4 wskazuje jedynie, iż regulamin samorządu uczniowskiego nie może być sprzeczny ze statutem szkoły.

Inne organy szkoły, w tym grono pedagogiczne oraz dyrekcja szkoły nie mogą wpływać na treść oraz uchwalanie regulaminu samorządu uczniowskiego, jako że jest to akt regulujący działanie organu stworzonego przez same osoby uczące się. Osoby uczące się muszą jedynie pamiętać o tym, aby regulamin był zgodny ze statutem szkoły.

Tak, zgodnie z obowiązującymi przepisami osoby uczące się mają prawo nagrywać grono pedagogiczne i nie potrzebują uzyskać jakiejkolwiek zgody w tym celu. Nagrany materiał może zostać wykorzystany do osobistego użytku osoby uczącej się, celem np. powtórzenia wiadomości omówionych na lekcji, nadto może stanowić ważne potwierdzenie naruszeń przez grono pedagogiczne.

Brak zgody osoby nauczycielskiej na nagrywanie jego osoby nie jest również równoznaczny z brakiem możliwości nagrywania go, jako że nie stanowi to naruszenia dóbr osobistych określonych w art. 23 i 23 kodeksu cywilnego, a także nie stoi w sprzeczności z art. 81 Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U.2021.1062), bowiem nauczyciel pełni funkcję publiczną, a także jest zatrudniony w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, która wykonuje zadania publiczne.

Zgodnie z art. 44e ust. 4 u.s.o, Sprawdzone i ocenione pisemne prace ucznia są udostępniane uczniowi i jego rodzicom. Przepis nie pozostawia wątpliwości – szkoła ma obowiązek udostępnić osobom uczącym się i ich rodzicom (bądź, w przypadku pełnoletniej osoby uczącej się – jej samej) pracę, którą osoba ucząca się napisała. Dodatkowo, znajdujący się dalej przepis tj. art. 44 ust. 7 mówi, iż to szkoła określa sposób udostępniania prac osobie uczącej się, wątpliwości nie pozostawia natomiast to, że udostępnienie prac pozostaje w zakresie odpowiedzialności szkoły, w tym głównie grona pedagogicznego. Udostępnienie prac nie jest powinno być troską czy zajęciem rodziców, a prawem wykonywanym przez osoby uczące.

Sposób udostępniania prac powinien być wobec tego najdogodniejszy dla uczniów i rodziców i powinien być powszechnie akceptowany w społeczności szkolnej.

Nie ma natomiast możliwości, aby szkoła udostępniała prace tylko i wyłącznie, np. podczas wybranych spotkań czy jedynie na zebraniach – przepis jasno stwierdza konieczność udostępniania prac pisemnych bez określenia terminu w jakim dana praca musi zostać udostępniona – art. 44 ust. 7 u.s.o stanowi, że szkoła określić ma tylko sposób udostępnienia tych prac, nie określa natomiast terminu. Prace osoby uczącej się powinny być wobec tego udostępniane zawsze – niezależnie od terminu, czasu czy miejsca.

Dodatkowo, art 44e ust. 4 stwierdza o „udostępnieniu”, a nie dopuszczeniu do wglądu lub wykonaniu kopii – praca osoby uczącej się, sprawdzona i oceniona, jest własnością osoby uczącej się i/lub rodzica i szkoła nie ma prawa ich zatrzymywać. Rodzice i osoby uczące się mają prawo do ich otrzymania i zatrzymania, nie natomiast wyłącznie do wglądu.

Zgodnie z art. 44e ust. 3 u.s.o – Nauczyciel uzasadnia ustaloną ocenę w sposób określony w statucie szkoły.

W związku z powyższym grono pedagogiczne ma obowiązek uzasadniać oceny w sposób określony w statucie szkoły.

Należy zwrócić się do statutu swojej szkoły w celu uzyskania informacji, w jaki sposób można uzyskać uzasadnienie oceny ustalonej przez osobę uczącą.

Zgodnie z § 9 ust. 1 Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2017 roku w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U.2019.373) – Przy ustalaniu oceny z wychowania fizycznego, techniki, plastyki i muzyki należy przede wszystkim brać pod uwagę wysiłek wkładany przez ucznia w wywiązywanie się z obowiązków wynikających ze specyfiki tych zajęć, a w przypadku wychowania fizycznego – także systematyczność udziału ucznia w zajęciach oraz aktywność ucznia w działaniach podejmowanych przez szkołę na rzecz kultury fizycznej.

Znaczenia nie powinny mieć – w związku z powyższym – nasze indywidualne predyspozycje, uzdolnienia czy wyniki, a wkład w pracę na lekcji, starania, systematyka.

Nie, wycieczki są dobrowolną formą dodatkową w ramach organizowanych zajęć i szkoła nie ma prawa zmusić was do uczestnictwa w nich. Szczególnie, jeśli są to płatne wyjścia, wtedy – zgodnie z konstytucyjną bezpłatnością nauczania – szkoła szczególnie nie może was zmusić do uczestnictwa w wycieczce.

Wynika to m.in. z § 8 Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki, zgodnie z którym rodzice osób niepełnoletnich muszą wyrazić pisemną zgodę na uczestnictwo dziecka w wycieczce. Zgody tej natomiast rodzice wyrazić nie muszą, co jest jednoznaczne z nieuczestniczeniem w wycieczce. Osoby pełnoletnie decydują same o sobie, w związku z czym samodzielnie mogą zdecydować o nieuczestniczeniu w wycieczkach.

Osoby, które nie uczestniczą w wycieczkach, powinny mieć zorganizowane zajęcia w szkole, w ramach których zapewniona będzie im opieka.

Zgodnie z art. 44b ust. 5 pkt 4 u.s.o ocenianie osiągnięć edukacyjnych ma na celu przede wszystkim motywowanie osób uczących się do dalszych postępów w nauce i zachowaniu. Nadto, zgodnie z art. 44 ust. 1 pkt 1 ocenianie osoby uczącej się ma charakter oceniania bieżącego.

Osoba ucząca się powinna być oceniana w klasyfikacji śródrocznej oraz rocznej za aktualny stan wiedzy i umiejętności, tj. za aktualne spełnienie wymagań edukacyjnych, nie natomiast za to, co było – zgodnie z postępem osiągnięć.

W związku z powyższym osoba ucząca się, która początkowo otrzymała niższą ocenę swojej pracy za spełnienie poszczególnych elementów wymagań edukacyjnych, a następnie nabyła wiedzę i umiejętności w zakresie szerszym, powinna być w stanie udowodnić spełnienie poszczególnych elementów wymagań edukacyjnych w czasie późniejszym, zgodnie z celami nauczania oraz bieżącym charakterem oceniania osiągnięć edukacyjnych.

Osoba ucząca się, która dokonała oszustwa podczas pisania pracy pisemnej – korzystając z różnego rodzaju pomocy, tj. ściąg, zapisanych informacji, pomocy innych osób itp. nie powinna otrzymać jakiejkolwiek oceny z tej pracy, jako że nie stanowi ona o jej wiedzy oraz umiejętności, a wiedzę i umiejętności innej osoby. Może natomiast otrzymać jedną z kar statutowych opisaną w przepisach statutu szkoły.

Szkoła nie powinna zakazywać poprawy prac pisemnych, w ramach których osoba ucząca się dokonała wcześniej oszustwa w postaci ściągania – zgodnie z odpowiedzią na pyt. 33 ocenianie ma charakter oceniania bieżącego, a każda osoba ma prawo do udowodnienia, iż ostatecznie przyswoiła wiedzę i umiejętności z poszczególnych wymagań edukacyjnych.

Nie, przepisy ustawowe nie nadają samorządowi uczniowskiemu prawa do zbierania oraz wydatkowania pieniędzy, inaczej niż w przypadku np. rady rodziców.

Wynika to między innymi z faktu, iż zdecydowana większość osób uczących się w szkołach podstawowych oraz ponadpodstawowych nie posiada pełnej zdolności do czynności prawnych – w związku z czym nie mogą w sposób pełny i dowolny dokonywać wszelkiego rodzaju oświadczeń woli.

Nadto, samorząd uczniowski nie posiada osobowości prawnej, która pozwalałaby dokonywać czynności takich jak wydatkowanie i zbieranie środków pieniężnych.

Żadne przepisy prawa powszechnie obowiązującego nie nakładają na osoby uczące się obowiązku przystępowania do matury próbnej lub próbnego egzaminu ósmoklasisty. Egzaminy próbne mają charakter jedynie diagnozujący i sprawdzający, a przystąpienie do nich ma charakter całkowicie dobrowolny. Zgodnie z art. 7 Konstytucji RP szkoły działają w granicach i na podstawie prawa powszechnie obowiązującego. Prawo nie przewiduje obowiązku przystąpienia do egzaminów próbnych, nie daje również w tym zakresie swobody decyzji szkole.

Wskazywała na to m.in. Centralna Komisja Egzaminacyjna – https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/probny-egzamin-osmoklasisty-informacje-cke.

Zgodnie ze wskazanymi wcześniej przepisami, ocenianie ma przede wszystkim charakter bieżący, a nadto osoby uczące się oceniane za spełnienie wymagań edukacyjnych na początku każdego roku szkolnego. Egzaminy próbne skonstruowane są w taki sposób, iż podsumowują wymagania edukacyjne z całego etapu kształcenia, w związku z charakterem egzaminu.

Analogicznie wypowiadał się małopolski kurator oświaty – link.

Niewypuszczenie osoby uczącej się do toalety stanowi naruszenie art. 30 Konstytucji RP, tj. godności człowieka. Prawo do spełniania potrzeb fizjologicznych jest podstawowym prawem każdego człowieka i jego złamanie stanowi podstawę do odpowiedzialności dyscyplinarnej osoby uczącej.

Kwestie te również związane są z konstytucyjną godnością człowieka określoną w art. 30 KRP. Na lekcji osoby uczące się powinny być zainteresowane lekcją oraz powinny być w stanie efektywnie wykorzystywać czas lekcji i przyswajać omawiany materiał, co może być utrudnione w przypadku, gdy osoba ucząca się odczuwa pragnienie lub głód. Napicie się wody lub spożycie posiłku w sposób, który powoduje, iż nie przeszkadzamy osobie uczącej w prowadzeniu zajęć lekcyjnych, nie powinno prowadzić do jakichkolwiek problemów, w tym do nakładania kar statutowych na osoby uczące się.

Jeśli szkoła chce organizować matury próbne, powinna sama zakupić wszelkie potrzebne materiały – gotowe matury próbne lub papier potrzebny do ich wydrukowania. Pewnym jest natomiast, że osoby uczącej się nie można zmusić do zapłaty, nie można tej zapłaty również od niego wymagać. Sprzecznym z przepisami byłoby również wyciąganie konsekwencji w związku z brakiem zapłaty lub niedopuszczenie do napisania próbnych matur bez uiszczenia opłaty, jako że przeprowadzenie matur próbnych jest wyłącznie wolą szkoły.

Zapraszamy do lektury artykułu Fundacji w niniejszej sprawie – https://variaposnania.pl/post/matury-probne-czy-istnieje-obowiazek-platnosci-po-stronie-osob-uczniowskich/, gdzie jasno naznaczony został stan prawny.