Kategoria: Post

Próbna matura CKE jest bezpłatna i kropka.

Od założenia Fundacji Varia Posnania jedną z najczęściej wracających do nas spraw były opłaty za próbne matury na arkuszach Centralnej Komisji Egzaminacyjnej. Przez lata pokazywaliśmy, że jest to praktyka nielegalna. Tak jak nielegalna jest kradzież kieszonkowa, przechodzenie na czerwonym świetle i unikanie podatków.

Tylko w tym roku spłynęło do nas kilkadziesiąt maili ws. nielegalnych opłat za próbne matury. Każda interwencja, ktrórą podjęliśmy doprowadziła do końca tej praktyki.

Co wolno?

Zgodnie z polskim prawem edukacja w szkołach publicznych jest bezpłatna (Art. 70. Konstytucji). W zasadzie na tym dyskusja o płatnych arkuszach mogłaby się zakończyć. Jednak dla doprecyzowania Konstytucji tworzymy w Polsce ustawy, takie jak Ustawa Prawo oświatowe. Art. 14. określa szkołę publiczną jako taką która “zapewnia bezpłatne nauczanie w zakresie ramowych planów nauczania”. Tak więc prąd w żarówkach, woda w kranie, ciepłe kaloryfery, pensje nauczycieli i papier w drukarce to działka szkoły i wyłącznie szkoły. Za arkusze nie może zatem płacić ani uczeń, ani rodzic, ani rada rodziców.

Zadanie to spoczywa na szkole, a w konsekwencji na jej organ prowadzący – zazwyczaj powiat lub miasto na prawach powiatu. Jeśli szkoła utrzymuje, że nie ma na wydruk środków, dobrą praktyką jest spytanie odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego, czy ma świadomość, że podległa mu jednostka nie realizuje swoich ustawowych zadań. Podobnie jak gdybyśmy informowali o braku rękawiczek czy strzykawek w szpitalu.

Próbna matura z CKE musi być nie tylko darmowa. Musi być także dobrowolna. Nie należy ona do obowiązkowego programu nauczania, koniecznego do opanowania przez osobę uczącą się. Zgodnie z zaleceniami MEN i CKE, powinna być ona zatem jedynie dobrowolnym narzędziem informacyjno-diagnostycznym, które pokaże osobie uczącej się na jakim etapie nauki do egzaminu maturalnego się znajduje. Nie może być także oceniana, a ocena z niej wpisana do dziennika.

Szkole wolno zatem przeprowadzić dobrowolną maturę próbną na arkuszach przygotowanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną, a następnie przekazać ją piszącym do wglądu. Nic więcej.

Co można z tym zrobić?

Co ciekawe, szkoły zazwyczaj nie wiedzą, że łamią prawo. Najczęstszą reakcją na pisma, które kierujemy w tej sprawie do szkół, otrzymujemy odpowiedź, że placówka nigdy takich środków nie pobierała, a od zawiadamiające nas osoby informują, że szkoła wycofała się z tej praktyki.

Szkoła jest instytucją publiczną. Można zatem kierować do niej wnioski o dostęp do informacji publicznej. W formie papierowej, ustnej lub elektronicznej można zatem zapytać szkołę o pobieranie ww. opłat. Przykładowe pismo w tej sprawie:

Pytać można o sam fakt pobierania środków, a także podstawę prawną takiego działania, dokumenty z tym związane i ewentualnych podwykonawców odpowiedzialnych za drukowanie arkuszy. Każdy dokument finansowy i zarządzenie Dyrektora_rki jest informacją publiczną.

Jeśli szkoła przyzna w piśmie, że pobiera podobne opłaty, można placówkę poinformować o nielegalności takiego działania i skierować pismo w tej sprawie do organu prowadzącego i nadzoru pedagogicznego. Jako że sprawa ta dotyczy pieniędzy wydatkowanych w nieodpowiednim trybie przez instytucję publiczną można także skierować skargę do Regionalnej Izby Obrachunkowej jako organu kontrolnego odpowiedzialnego za nadzór nad przestrzeganiem dyscypliny finansów publicznych.

Matury z prywatnych wydawnictw

O ile arkusze przygotowane przez CKE powinny stanowić podstawową i domyślną formę realizowania próbnej matury, o tyle jest dopuszczalne organizowanie próbnych egzaminów na arkuszach wydawnictw prywatnych, takich jak Operon. Wydawnictwa te pobierają opłatę za każdą sztukę arkusza. W takiej sytuacji rozsądne byłoby wystawianie przez szkoły dowodów wpłat od osób uczących się czy rodziców dla zachowania transparentności fiskalnej. Egzaminy te muszą natomiast spełniać pozostałe kryteria, a więc być dobrowolne i nie podlegać ocenie.

Jak się bronić?

Jeśli jesteś w sytuacji w której szkoła chce nałożyć na Ciebie nielegalną opłatę za wydruk matury próbnej, masz kilka możliwości. Przede wszystkim poproś o informację na piśmie. O wiele łatwiej walczyć z działaniami nielegalnymi na których zajście mamy dowód. Dobra jest wiadomość w dzienniku elektronicznym, której zrzut ekranu jest dowodem równoważnym do dokumentu papierowego.

Jeśli w szkole Twojej matury próbne na arkuszach CKE są płatne, możemy Ci pomóc. Napisz na twojeprawa@variaposnania.pl i prześlij wszystkie najważniejsze informacje, włącznie z nazwą i adresem szkoły. Pomagamy za darmo i anonimowo, w całej Polsce! Interwencję podejmujemy dopiero po uzyskaniu Twojej zgody. Twoje dane osobowe są bezpieczne, pozostaniemy też w kontakcie z Tobą przez cały czas trwania interwencji.

Dlaczego (nie)wolno zawieszać osób uczących się.

Pewnie dużo osób kojarzy sceny z amerykańskich filmów, w których główny bohater w czasach swojej młodości popada w ważne dla fabuły problemy i przez to zostaje zawieszony w swoich prawach w szkole. W tym czasie ma zakaz uczęszczania na lekcje i musi brać notatki od znajomych. Nie może grać w swoim ukochanym zespole sportowym i jest odcięty od jakiejkolwiek pomocy dydaktycznej ze strony szkoły. Natomiast po minięciu okresu zawieszenia, będzie musiał nadrobić swoje zaległości. Można tylko spekulować nad tym, jak bardzo i czy w ogóle kinematografia amerykańska wpłynęła na myślenie polskich rodziców, którzy postrzegają takie rozwiązania w polskich szkołach za coś normalnego.

Jednakże w tym artykule nie będziemy zastanawiać się nad stanem wiedzy naszych rodziców, tylko od razu przejdziemy do stanu prawnego.

Art. 70 Konstytucji RP mówi nam jasno, iż każda osoba ma prawo do nauki oraz podlega pod obowiązek nauki do ukończenia 18 roku życia. Zapis ten odnajduje również swoje odzwierciedlenie w art. 35 Ustawy – Prawo oświatowe (Dz. U. 2017 poz. 59). Zatem już na tym etapie dowiadujemy się, że szkoła nie ma prawa do uniemożliwienia osobie uczącej się, zwłaszcza tej niepełnoletniej, uczęszczania na lekcje w szkole. To samo tyczy się utrudniania uczestnictwa w lekcjach lub ograniczania dostępu do nich. Jeśli szkoła stosuje takie praktyki, można bezpośrednio powiedzieć, że łamie Konstytucję.

Bardziej skomplikowanym zagadnieniem jest ograniczanie przywilejów osób uczących się. Niestety pod tym względem, placówki edukacyjne stosują różne wymyślne sposoby karania osób, które w jakiś sposób trafiły pod sankcję zawieszenia poprzez:

• zakaz uczestniczenia w wycieczkach szkolnych i klasowych,
• uniemożliwienie uczęszczania na szkolne zajęcia dodatkowe,
• zakaz udzielania się w samorządzie uczniowskim,
• brak możliwości reprezentowania szkoły w turniejach, zawodach itp.

Szkoły starają się tłumaczyć z tego typu zapisów, sugerując, że takie przywileje dla osób uczęszczających do szkoły nie są koniecznie dla wypełniania przez nie swoich ustawowych obowiązków. Przewrotnie wobec tego stanowiska krok po kroku przeanalizujemy każdą sankcję.

W przypadku zakazu uczestniczenia w wycieczkach trzeba wskazać na cele, a także ograniczenia czasowe organizacji wycieczek szkolnych, o których mowa w § 2 i 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25 maja 2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. poz. 1055). Z ich powodu należy wywnioskować, że wycieczki stanowią formę realizacji podstawy programowej i przyjętych w szkole programów nauczania. Wpływa na to fakt, iż wycieczki szkolne często odbywają się w godzinach lekcyjnych oraz ich przebieg ma swoje miejsce w ramach zajęć dydaktyczno-wychowawczych lub opiekuńczych. Zatem są one formą realizacji zajęć edukacyjnych w rozumieniu art. 109 ust. 1 Ustawy – Prawo oświatowe (Dz. U. 2017 poz. 59) i dostęp do nich nie może być ograniczany. Zatem pierwszy myślnik możemy już uznać za nie znajdujący podstaw w obowiązującym prawie. Choć należy mieć na uwadze, że szkoły nie są zobligowane do organizowania krajoznawstwa i turystyki, gdyż prawodawca nie przewiduje organizacji wycieczek jako nieodłącznego elementu nauki.

Drugi myślnik należy również rozpatrywać w myśl art. 109 Ustawy – Prawo oświatowe (Dz. U. 2017 poz. 59), który mówi o formach działalności dydaktyczno-wychowawczej szkoły. Według ust. 1 wymienionej ustawy do działalności dydaktyczno-wychowawczej należą również różne zajęcia dodatkowe, przez co uniemożliwienie uczęszczania na nie osób objętych zawieszeniem jest ograniczeniem prawa do nauki w ramach zajęć, które szkoła mogła zawrzeć we własnym programie nauczania. A dla jasności można dodać, że szkolne zajęcia dodatkowe zawarte w takim programie jak najbardziej podlegają pod prawo do nauki.

Idąc dalej należy zastanowić się nad tym, czym w istocie rzeczy jest samorząd uczniowski? Art. 85 ust. 2 Ustawy – Prawo oświatowe (Dz. U. 2017 poz. 59) mówi, że tworzą go wszystkie osoby uczęszczające do danej szkoły, zaś ust. 3 przywołanej ustawy dodaje, że „[…] zasady wybierania i działania organów samorządu określa regulamin uchwalany przez ogół uczniów […]”. Szkoła nie ma prawnej kompetencji do decydowania o składzie organów samorządowych i ograniczania prawa wyboru. Wobec tego statutowe zakazy udzielania się w samorządzie uczniowskim z powodu zawieszenia są bezskuteczne. Tryb odwoływania osób, które zostały ukarane karą statutową może określać regulamin samorządu uczniowskiego. Zatem nie ma przeszkód stojących na drodze do tego, by osoby uczęszczające do danej szkoły same zdecydowały o tym, kto może je reprezentować w samorządzie.

Konkursy i zawody szkolne lub międzyszkolne są ważnym elementem indywidualnego rozwoju osoby, która chce podejmować się udziału w takich aktywnościach. Warto mieć na uwadze, że chęć uczestniczenia w nich powinna stanowić nie tyle element kary, ile rehabilitacji zachowania danej osoby. Przytaczając fragment preambuły najczęściej pojawiającego się w tym tekście aktu prawnego, czyli Ustawy – Prawo oświatowe: „Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności”. Należy zauważyć, że uczestnictwo w zawodach i konkursach może wypełniać warunek zapewnienia warunków do rozwoju, zwłaszcza w zakresie indywidualnych zainteresowań danej osoby. Jednakże w polskim prawodawstwie brakuje zapisów, które bezpośrednio broniłyby osoby uczące się w tym aspekcie. Zatem nie ma konkretnego prawa, które sprawiałoby, że zakaz uczestniczenia w zawodach i konkursach szkolnych w postaci kary statutowej miałby być nielegalny. Nie oznacza to jednak, że należy zaprzestać prób korzystnego interpretowania bardziej ogólnych zapisów naszego prawa, jak można zauważyć z pomocą pogrubionego fragmentu preambuły ustawy. Sprawa wygląda inaczej w przypadku zawodów i konkursów pozaszkolnych, które nie wymagają pośrednictwa szkoły. W takich przypadkach nie ma żadnych ograniczeń odnoszących się do uczestnictwa, nie licząc regulaminów takich wydarzeń. Szkoła nie ma prawa zabraniać komukolwiek posługiwania się nazwą szkoły, do której się uczęszcza w kontekście rejestrowania się na zewnętrzne wydarzenia. Każda osoba, która chce wziąć udział w zewnętrznych zawodach szkolnych, ma prawo do indywidualnego zarejestrowania się na nie i przedstawienia się jako osoba uczęszczająca do swojej szkoły, o ile inne wymogi nie uniemożliwiają tego.

Podsumowując – zawieszenie osoby uczącej się w jej prawach bądź przywilejach ma znacznie węższe zastosowanie w polskim systemie prawnym, niż można było przypuszczać. Natomiast kreatywność szkół w tworzeniu kar dla osób, które do nich uczęszczają, jest kolejnym z wielu problemów polskiego systemu oświaty, gdyż z ich pomocą szkoły niejednokrotnie posuwają się do roszczenia sobie uprawnień, których najzwyczajniej nie posiadają.

Dlatego w przypadku, gdyby Wasza szkoła stosowała wątpliwe regulacje z zakresu zawieszania uczniów, zgłoście się do nas na twojeprawa@variaposnania.pl oraz na tvoiprava@variaposnania.pl. Gwarantujemy anonimowość oraz interwencję w Waszych sprawach.

Prawa i Obowiązki Uczniowskie – konferencja w Poznaniu już w styczniu 2025!

Już 13 stycznia 2025 roku w Sali Sesyjnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu odbędzie się wyjątkowa konferencja pt. „Prawa i Obowiązki Uczniowskie”. Wydarzenie skierowane jest do dyrektorów i dyrektorek, nauczycieli i nauczycielek oraz członków samorządów uczniowskich.

Celem konferencji jest podkreślenie znaczenia praw i obowiązków uczniów oraz stworzenie przestrzeni do wymiany doświadczeń i inspirujących praktyk związanych z funkcjonowaniem szkolnych społeczności. Uczestnicy będą mieli okazję zgłębić aktualne zagadnienia dotyczące relacji w szkole, współpracy między uczniami a kadrą pedagogiczną oraz roli samorządu uczniowskiego w budowaniu szkolnej demokracji.

Organizatorzy wydarzenia – Samorząd Województwa Wielkopolskiego, Kuratorium Oświaty w Poznaniu oraz Fundacja Varia Posnania – zapewniają wysoki poziom merytoryczny oraz możliwość nawiązania wartościowych kontaktów.

Zapisy na konferencję są już otwarte! Aby wziąć udział, wystarczy wypełnić formularz zgłoszeniowy dostępny [pod tym linkiem]!

Nie przegap tej szansy na rozwój i wymianę doświadczeń w gronie ekspertów i praktyków edukacji. Do zobaczenia w Poznaniu!

💸Masz prawo do Tęczowego Piątku, a teraz masz też na niego pieniądze!

We współpracy z Unią Europejską uruchamiamy Fundusz Równej Szkoły, czyli program mikrograntów na organizację Tęczowych Piątków w szkołach i przestrzeniach pozaszkolnych 🏳️‍🌈

Do zdobycia jest 300zł na projekt, którego działania odbywać będą się 25 października – Tęczowy Piątek!

Dofinansujemy 20 projektów❗

Do udziału zapraszamy grupy inicjatywne złożone zarówno ze społeczności uczniowskich, a także NGOsów i grup nieformalnych działających poza szkołami.

Wnioski oceniamy w 48h, a sam wniosek jest bardzo prosty!

🌐Wszystkie informacje znajdziecie na www.variaposnania.pl w zakładce nabory, gdzie już 16.10 pojawi się możliwość złożenia wniosku!

Nowa Biała Księga

Obowiązki nakładane na rodziców, wliczanie religii do średniej czy brak świeckości szkoły. Poznańskie szkoły podstawowe mają statuty niezgodne z prawem, co pokazała w Białej Księdze Fundacja Varia Posnania.

W drugiej odsłonie Białej Księgi przygotowanej przez Fundację pokazano jak poznańskie szkoły podstawowe łamią prawo, wprowadzając zapisy statutowe niezgodne z polskim prawem.

“Nie ma co czarować, jest źle. Każda z poznańskich szkół podstawowych posiada statut częściowo łamiący prawo. Niektóre szkoły nakładają na rodziców obowiązki, nie mając do tego podstaw, inne konfiskują telefony czy wprowadzają nielegalny system oceniania. Rok temu pokazaliśmy skalę problemów statutowych w szkołach ponadpodstawowych, część szkół wprowadziła zmiany! W tym roku planujemy wejść w silny dialog ze szkołami i pomóc im w poprawieniu statutów.” ~ Kacper Nowicki, Fundacja Varia Posnania

POBIERZ

Przedstawiamy grafik na 5 lat dla poznańskiej kultury!

W czerwcu tego roku spotkaliśmy się przy Okrągłym Stole dla Poznańskiej Kultury 2024-2029, gdzie wspólnie z przedstawicielami środowisk kulturalnych, edukacyjnych i samorządowych podjęliśmy debatę o przyszłości poznańskiej kultury i możliwościach jej rozwoju.

Teraz, po intensywnych pracach, z radością ogłaszamy Grafik na 5 lat dla poznańskiej kultury! Uwzględniliśmy wszystkie cenne spostrzeżenia i uwagi, które pojawiły się podczas czerwcowego spotkania, i stworzyliśmy plan możliwych do wprowadzenia zmian na poziomie lokalnym. Grafik został już przekazany władzom miasta.

Zachęcamy do zapoznania się z publikacją!

Grafik jest dostępny pod poniższym linkiem:

POBIERZ