Czy macie prawo do wybranego imienia i zaimków w szkole?

W przypadku osób niecispłciowych można spotkać się z sytuacją, w której używają one zaimków innych niż przypisane przy urodzeniu, w tym zupełnie innych niż tradycyjnie stosowane zaimki osobowe. Jako osoby uczące się macie pełne prawo, by zwracano się do was preferowanymi zaimkami i imionami.

Zgodnie z art. 30 Konstytucji RP– godności jako podstawowej wartości człowieka w zakresie jego praw i wolności, oraz art. 32 ust. 2 – w kontekście dyskryminacji społecznej, można wnioskować, że zwracanie się do kogoś zgodnie z zaimkami odpowiada zasadom demokratycznego państwa prawa – art. 2 KRP, które realizuje podstawy praw i wolności człowieka.

Ponadto moglibyśmy odwołać się także do art. 24 kodeksu cywilnego. Mówi on o dobrach osobistych każdego człowieka, do których zaliczamy również tożsamość płciową oraz orientację seksualną.

Grona pedagogiczne nie mogą wobec tego tłumaczyć się kwestią odpowiedzialności dyscyplinarnej za zwracanie się do osób uczących się zgodnie z ich życzeniem. W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 i 5 Karty Nauczyciela (Dz.U.2021.1762) mają obowiązek – „rzetelnie realizować zadania związane z powierzonym mu stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą, w tym zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę”. Wiąże się to więc z poszanowaniem tożsamości osoby uczącej się i staranie się, by czuła się komfortowo i bezpiecznie.

Co jest równie istotne, rodzice, którzy zakazują zwracania się do osoby uczącej się zgodnie z jej wolą, w imię prawa do wychowania, nie jest jakkolwiek uzasadnione prawnie. Kwestie wychowania reguluje Konstytucja i KRO, rodzice wychowują dziecko zgodnie ze swoimi przekonaniami i wiarą, ale nie mogą mieć wpływu na działanie osób trzecich, jeśli to nie jest negatywne dla ich dzieci. Zwracanie się do osoby uczącej się w sposób, w jaki preferuję z pewnością nie można uznać za takie działanie. Warto też zauważyć, iż rodzice ograniczeni są wolą dzieci, które na poszczególnych etapach rozwoju mają prawo podejmować własne decyzje i działania, które będą odpowiadać im jako jednostkom.

Podsumowując, efektywny rozwój osoby uczącej się nie jest możliwy bez poczucia szacunku i akceptacji. Grono pedagogiczne powinno realizować funkcję wychowawczą i opiekuńczą w stosunku do uczniów i uczennic, a także dbać o poczucie bezpieczeństwa. Macie pełne prawo, by osoby uczące respektowały wasze preferowane zaimki i imiona. Nie jest to czymś bardzo trudnym, a może znacznie wpłynąć na komfort psychiczny osób uczących się. Pamiętajmy też o tym, że zwracanie się w pożądany sposób do swojego rozmówcy to podstawowy element komunikacji społecznej i jest wyrazem potrzebnego szacunku.

Jeśli chcecie dowiedzieć się więcej na ten temat serdecznie zapraszamy do przeczytania publikacji: „Sytuacja prawna osób niecispłciowych w szkołach”, którą znajdziecie na naszej stronie internetowej variaposnania.pl/wydawnictwo